‘ماها بارادا’ خبرنگار شبکه ‘یورونیوز’ در گزارشی تحلیلی، سیستم آموزشی گرجستان را از مقطع پیش دبستانی تا دانشگاه مورد بررسی قرار داده و به برخی از مشکلات این کشور در این حوزه اشاره کرده است. امیدواریم با باز نشر این گزارش، سهمی در آشنایی هر چه بیشتر مخاطبان فارسی زبان ‘تفلیس.کام’ با نظام آموزشی گرجستان داشته باشیم.

گرجستان در سال میلادی گذشته مبلغ ۲۷ میلیون یورو از اتحادیه اروپا دریافت کرده که بخشی از این مبلغ برای اصلاحات در سیستم آموزشی اختصاص یافته است.

گرجستان از زمان استقلال از شوروی، اصلاحات زیادی در نظام آموزشی انجام داده، اما مشکلات مختلفی در ارتباط با آموزش پیش دبستانی، ادغام اقلیت های قومی و بیکاری همچنان باقی است.

آموزش پیش دبستانی عامل مهمی در موفقیت تحصیلی در سالهای بالاتر است اما تنها حدود نیمی از کودکان گرجستانی به مدارس آمادگی می روند. آیا این مسئله بخاطر آنست که خانواده دلیلی برای فرستادن کودکان به این مدارس نمی بینند؟ یا جای کافی در این مدارس وجود ندارد؟

چند سال پیش، چنین کلاس های رنگارنگ با روش های آموزشی تعاملی کودک محور، در مدارس آمادگی در گرجستان مرسوم نبود. در دوره اتحاد جماهیر شوروی، دیوارها رنگ پریده و آموزش بر انتقال یکسویه دانش بنا شده بود. در حالیکه کودکستان ها پیشرفت کرده اند و تکنیک های آموزشی توسعه یافته است، با این حال تنها حدود نیمی از کودکان گرجی در این مدارس ثبت نام کرده اند. این مدرسه ۴۳۰ کودک را در خود جای داده است.

‘تامونا باکرادزه’، مدیر کودکستان می گوید: “تعداد زیاد کودکان یک مشکل و چالش بزرگ برای ماست اما سعی می کنیم با تقسیم بندی فضایی که داریم و با گروه بندی کودکان در گروههای کوچک این مشکلات را حل کنیم. بعضی وقت ها هم برای کمک به حل مشکلات، افراد بیشتری را استخدام می کنیم.”

اما مسئله، تنها نبود کودکستان به تعداد کافی برای بسیاری از کودکان گرجی نیست، که از آموزش پیش دبستانی در مراکزی مانند این محرومند. از سوی دیگر برخی والدین، پیش دبستانی را نه محلی برای کسب آموزش بلکه جایی می دانند که کودکانشان را نگه دارد تا آنها بتوانند کار کنند.

برای تغییر این وضعیت، دولت به کمک صندوق کودکان ملل متحد (یونیسف) اصلاحات زیادی را انجام داده اند و قانون پیش دبستانی را که میراث اتحاد جماهیر شوروی بود، برای تنظیم مجدد سیستم مدارس تغییر داده اند.

‘مایا کورتسیکندز’، از بخش یونیسف گرجستان می گوید: “در حال حاضر کودکان بیشتری وارد پیش دبستانی می شوند اما این آمار هنوز کافی نیست. ما باید از آموزش پیش دبستانی عمومی برای همه کودکان در گرجستان مطئمن شویم و دولت باید دسترسی به این مدارس و کیفیت آنها را بهتر و استانداردهای لازم برای امکانات مدارس پیش دبستانی را ایجاد کند و همچنین کیفیت معلمان این مدارس را بهبود دهد.”

در بسیاری از روستاهای فقیر، وضعیت بدتر و چالش برانگیز تر است. با فقدان مهد کودک ها، حدود ۷۰ درصد کودکان به آموزش پیش دبستانی دسترسی ندارند. یونیسف در همکاری با نهادهای غیر دولتی همانند ‘سیویتا’، مراکز جایگزینی در شهرداری ها برای ارائه این آموزش ها به کودکان ایجاد کرده اند. اما نور کم، فقدان منابع مالی و زمستان سرد، وضعیت را بدتر کرده است.

‘نینو’ یکی از والدین کودکان می گوید: “ما والدین برای کمک به معلم ها با این مرکز همکاری می کنیم و پرستاری بچه ها را انجام می دهیم. این اتاق وضعیت خوبی ندارد و این تنها فضایی است که ما در این ساختمان داریم. مثلا بچه ها را برای شستن دستهایشان به بیرون از اینجا می بریم. ما کمک می کنیم بخاطر اینکه می خواهیم مهد کودک را فعال نگه داریم. ما این کار را بخاطر کودکانمان انجام می دهیم.”

به گزارش یونیسف، دو سوم کودکان ۱۵ ساله در گرجستان در خواندن، ریاضیات و علم مهارت ندارند که بدترین نتایج در اروپا به شمار می رود. یونیسف این موضوع را با ثبت نام اندک در مهد کودک ها مرتبط می داند.

زبان رسمی در اینجا گرجی است. سالهای طولانی زبان روسی اولین زبان خارجی بود که در مدارس تدریس می شده است، اما اخیرا آنها این وضعیت را تغییر داده اند و تاکید مدارس بر زبان انگلیسی است. اما این چه معنیی برای گرجی هایی دارد که هیچکدام از این زبان ها را در خانه صحبت نمی کنند؟

در مدرسه دولتی شماره ۱۱۶، یک معلم آمریکایی با همکاری کارکنان گرجی مدرسه به دانش آموزان انگلیسی را بعنوان اولین زبان خارجی درس می دهد. بعنوان بخشی از پروژه دولت در سال ۲۰۱۰، با عنوان ‘آموزش و یادگیری در گرجستان’، انگلیسی زبانان به گرجستان آمده اند تا به دانش آموزان در آموختن زبان کمک کنند. اما بطور سنتی این زبان روسی است که بعد از زبان گرجی، بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.

‘میشو کارتوزیا’، دانش آموز است و می گوید: “بخاطر اینکه برای آینده خوب است. اگر شما شغلی با درآمد خوب می خواهید باید انگلیسی را بخوبی بدانید. انگلیسی یک زبان بین المللی است و اگر می خواهید با دیگران در اسکایپ و فیس بوک ارتباط برقرار کنید به آن نیاز دارید.”

آموزش اجباری زبان انگلیسی در مدارس گرجستان برای کمک به ادغام دانش آموزان در جامعه جهانی است. اما گرجستان تنوع قومی زیادی دارد، آنها چطور می توانند در جامعه محلی ادغام شوند؟

در شهر ‘بولنیسی’، اکثریت مردم از گروه قومی آذری هستند، در اینجا ‘آستان عیسی یف’ ۸۷ ساله را ملاقات کردیم که در جنگ جهانی دوم سرباز بوده است. در زمان اتحاد جماهیر شوروی او مجبور به تامین زندگی یک خانواده ۸ نفره بود و شانس این را نداشت که تحصیل اش را تکمیل کند و زبان گرجی بیاموزد. او فقط آذری حرف می زند.

‘شاکر کیرخیوف’، نوه او می گوید: “پدر بزرگم به من می گوید تو هنوز جوان هستی و باید زبان گرجی یابد بگیری. این زبان را بخاطر من یاد بگیرید تا به شما افتخار کنم. شما زبان گرجی را دوست دارید و من هم آنرا دوست دارم. ما همیشه اینجا زندگی کرده ایم.”

در حال حاضر شاکر برای یادگیری زبان گرجی به یکی از مدارس شهر در این باشگاه می آید. در سال ۲۰۰۹، دولت برنامه آموزش زبان گرجی از جمله آموزش معلمان و توسعه برنامه های درسی را گسترش داده است.

در بیشتر مدارس نواحی قومی، هم زبان قومی و هم زبان گرجی بعنوان زبان دوم تدریس می شود. مراکزی مانند این درس هایی را برای کسانی که شانس آموزش زبان را در سنین جوانی نداشته اند، ارائه می دهد.

‘شمس الدین میختیوف’، معلم تاریخ می گوید: “دانستن زبان گرجی یک ضرورت اساسی برای هر شهروند گرجی است. ملیت های دیگر مانند روس ها، آذری ها، ارمنی ها و یونانی ها اینجا زندگی می کنند و ما همه زبان های همدیگر را صحبت نمی کنیم به همین خاطر به یک زبان مشترک نیاز داریم که زبان گرجی است.”

در حالی که گرجی ها انگلیسی می آموزند یا گروه های قومی گرجی یاد می گیرند، مردم در اینجا در حالی که هویت محلی شان را حفظ می کنند در حال ایجاد نقاط مشترک با دیگر گرجی ها هستند .

در پایتخت گرجستان، دانشگاه دولتی تفلیس با قدمت زیاد، از اعتبار بالایی برخوردار است. اما همانند دانشجویان دیگر نقاط جهان، برای فارغ التحصیلان ورود به بازار کار دشوار است. از برخی دانشجویان در تفلیس پرسیده ایم که در مورد آموزش عالی در گرستان چه فکر می کنند؟

‘پاتا’ در رشته مهندسی الکتروشیمی دکتری دارد و یکی از بهترین محققان در گرجستان است که نوع جدیدی از سیستم سلول های سوختی را اختراع کرده و کمک هزینه دولتی برای این اختراع دریافت کرده است. در حال حاضر او محقق این موسسه دانشگاه دولتی تفلیس است که حقوق اش تنها ۹۰ دلار در ماه است. او شغل سطح پایین تر دیگری هم برای گذران زندگی اش دارد.

پاتا، پژوهشکر الکتروشیمی می گوید: “به طول کلی فکر می کنم که کشورها به دانشمندان و افراد با مدارک تحصیلی بالای کمتری نیاز دارند و در عوض به صنعتگران بیشتر و افرادی با سطح آموزش حرفه ای متوسط نیاز دارند، به این خاطر که این افراد هستند که تولید ناخالص داخلی را افزایش می دهند.”

دستمزد پایین، مشکلی برای بیشتر فارغ التحصیلان گرجی است. بیشتر جوانان اینجا بیکار هستند. در سال ۲۰۱۰، برنامه توسعه سازمان ملل برآورد کرد که ۸۱ درصد بیکاران گرجی آموزش متوسط یا بالاتر داشته اند. چرا یافتن شغل مشکل است آیا مسئله کیفیت آموزش در گرجستان است؟

‘سالومه’، دانشجو می گوید: “من از این سیستم راضی نیستم اما استادهای خوبی داریم. می توانم با اطمینان بگویم که هیچ دانشگاه دیگری در گرجستان استادهایی مانند اینجا ندارد.”

سالومه درباره وضعیت دانشگاه دولتی تفلیس صحبت می کند. این دانشگاه درسال ۱۹۱۸ میلادی ساخته شده و قدیمی ترین دانشگاه در قفقاز و یکی از بهترین دانشگاهها در منطقه است.

‘دیمیتری اگسناتاشویلی’، استاد حقوق این دانشگاه می گوید: “ما باید روش های آموزشی مدرن تری داشته باشیم، به همین خاطر دانشگاه و تقریبا همه دانشکده ها، دوره های آموزشی ویژه ای با همکاری شرکای خارجی برگزار می کنند.”

‘ولادیمیر پاپاوا’ رئیس دانشگاه دولتی تفلیس می گوید: “متاسفانه هنوز عقب ماندگی هایی مانند بسیاری از کشورها وجود دارد، اما در عین حال ما بلند پروازی هایی هم داریم، ما سنت هایی داریم که باید ترویجشان کنیم. برای ما بسیار مهم است که بخشی از شبکه دانشگاه های اروپایی باشیم و به همین خاطر ضروری است که خدمات مناسبی برای دانشجویان و نهادهای تحقیقاتی فراهم کنید که قابل مقایسه با استانداردهای اروپایی باشد.”

این دانشگاه با ۲۲ هزار دانشجو و ۶ دانشکده ۲۰۱ ماده درسی معتبر را ارائه می کند، اما کمبود بودجه و فقدان منابع انسانی کافی مانع پیشرفت دانشگاه است. دولت در تلاش برای اصلاح آموزش عالی و همچنین تلاش برای تطبیق دروس دانشگاهی با نیازهای بازار کار است.

دیمیتری اگسناتاشویلی استاد حقوق می گوید: “به نظر من رشته های زیادی وجود دارد که هنوز در دانشگاه های گرجستان تدریس نمی شود. ما به رشته جدید، علوم جدید و رویکردهای جدید نیاز داریم.”

ولادیمیر پاپاوا، رئیس دانشگاه تفلیس می گوید: “یکی از اهداف اصلی توسعه اقتصادی گرجستان، داشتن روابط نزدیک و پیوستن به اتحادیه اروپاست، توسعه اقتصادی شغل های جدید تولید می کند و امکانات جدیدی برای دانشجویان ایجاد می شود تا شغل پیدا کنند.”

در حالی که گرجستان برای توسعه اش به اتحادیه اروپا نظر دارد، این اتحادیه در حال کمک به دولت برای برقراری ارتباط بهتر آموزش با نیازهای بازار کار است. آنها ۲۷ میلیون یورو به دولت گرجستان برای توسعه آموزش های فنی و حرفه ای کمک کرده اند.